مقدمه
مالیات به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع درآمدی دولت‌ها، نقش بسزایی در تأمین هزینه‌های عمومی و توسعه زیرساخت‌های کشور دارد. در ایران، نظام مالیاتی همواره دستخوش تغییرات و اصلاحاتی بوده است که هدف آن بهبود کارایی و عدالت مالیاتی است. در این مقاله، به بررسی جامع انواع مالیات‌ها در ایران، نرخ‌ها و معافیت‌های مالیاتی در سال ۱۴۰۴، و مقایسه آن با کشورهای منطقه می‌پردازیم.
مالیات چیست؟
مالیات مبلغی است که افراد و شرکت‌ها بر اساس درآمد، دارایی یا فعالیت‌های اقتصادی خود به دولت پرداخت می‌کنند. این وجوه برای تأمین هزینه‌های عمومی، توسعه زیرساخت‌ها، ارائه خدمات اجتماعی و حمایت از بخش‌های مختلف اقتصادی به کار می‌رود.
انواع مالیات در ایران
در ایران، مالیات‌ها به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:
1.مالیات‌های مستقیم: این نوع مالیات‌ها مستقیماً بر درآمد یا دارایی افراد و شرکت‌ها اعمال می‌شوند. از جمله:
مالیات بر درآمد: شامل درآمد حقوق، مشاغل، املاک و مستغلات.
مالیات بر دارایی: شامل مالیات بر ارث، نقل و انتقال املاک و خودرو.
2. مالیات‌های غیرمستقیم: این مالیات‌ها بر کالاها و خدمات اعمال می‌شوند و مصرف‌کننده نهایی آنها را پرداخت می‌کند. از جمله:
مالیات بر ارزش افزوده: مالیاتی که در هر مرحله از تولید و توزیع کالاها و خدمات اعمال می‌شود.
عوارض گمرکی: مالیاتی که بر واردات کالاها اعمال می‌شود.
مالیات بر ارزش افزوده چیست؟
مالیات بر ارزش افزوده (VAT) نوعی مالیات غیرمستقیم است که بر تفاوت ارزش کالاها و خدمات فروخته‌شده با ارزش کالاها و خدمات خریداری‌شده توسط یک واحد اقتصادی اعمال می‌شود.
- در ایران، نرخ آن در سال 1404 مقدار 10 درصد است.
- نرخ مالیات بر ارزش افزوده در کشورهای اروپایی بین ۱۵ تا ۲۵ درصد متغیر است.
نرخ مالیات در سال ۱۴۰۴:
در سال ۱۴۰۴، نرخ‌های مالیاتی به‌صورت زیر تعیین شده‌اند:
مالیات بر درآمد حقوق بگیران: بر اساس قانون بودجه ۱۴۰۴، کارمندانی که بیش تر از 24 میلیون تومان در ماه حقوق بگیرند مشمول مالیات هستند که مقدار آن از 10 – 30 % و بصورت پلکانی اعمال خواهد شد.
مالیات بر شرکت‌ها: نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی در ایران ۲۵٪ است.
مالیات بر اجاره املاک: مالکان املاک اجاره‌ای موظف به پرداخت مالیات بر درآمد اجاره هستند که نرخ آن بر اساس میزان درآمد آنها از اجاره تعیین می‌شود.
قوانین مالیاتی جدید سال ۱۴۰۴
- الزام ثبت تمامی معاملات در سامانه مودیان مالیاتی
- کاهش معافیت‌های مالیاتی برای برخی مشاغل پردرآمد
- افزایش نرخ مالیات بر برخی کالاهای لوکس و مصرفی
- تشدید جریمه‌های مالیاتی برای عدم ارسال اطلاعات مالی
- حذف برخی معافیت‌های مالیاتی غیرضروری
معافیت‌های مالیاتی در ایران در سال ۱۴۰۴
- معافیت درآمد : حقوق بگیرانی که درآمد آنها کمتر از ماهانه ۲۴۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال است از مالیات معاف هستند. (ماده 84 قانون مالیات‌های مستقیم)
- معافیت کشاورزی: درآمد حاصل از کلیه فعالیت‌های کشاورزی، دامپروری، پرورش ماهی و زنبور عسل، پرورش طیور، صیادی و ماهیگیری، نوغان‌داری، احیای مراتع و جنگل‌ها، باغداری و اشجار از پرداخت مالیات معاف هستند. (ماده ۸۱ قانون مالیات‌های مستقیم)
- بعضی از مؤسسات فرهنگی و مذهبی: درآمدهای حاصل از فعالیت‌های آموزشی، پژوهشی، فرهنگی، هنری و ورزشی دارای مجوز از مراجع ذی صلاح و درآمد موسسات خیریه و عام المنفعه از پرداخت مالیات معاف هستند. (بند "ل" ماده ۱۳۹ قانون مالیات‌های مستقیم)
- خدمات درمانی در مناطق محروم: 50 درصد مالیات حقوق کارکنان شاغل در مناطق کمتر توسعه‌یافته دچار بخشودگی می شود و نرخ مالیات بر درآمد پزشکان و متخصصان بالینی مناطق محروم ۱۰ درصد می باشد. (ماده ۹۲ قانون مالیات‌های مستقیم)
- صادرات غیرنفتی: درآمد حاصل از صادرات کالاهای غیرنفتی معاف از مالیات است.
- معافیت‌های مناطق آزاد تجاری: شرکت‌ها و افرادی که در مناطق آزاد تجاری فعالیت می‌کنند، تحت شرایطی از معافیت‌های مالیاتی برخوردارند.
چه کسانی مودی مالیاتی محسوب می‌شوند؟
مودیان مالیاتی شامل اشخاص حقیقی و حقوقی هستند که در داخل کشور فعالیت اقتصادی داشته و مشمول پرداخت مالیات می‌شوند.
- مودیان اشخاص حقیقی: افرادی که درآمد شخصی دارند، مانند کارمندان، پزشکان، وکلا، فروشندگان و صاحبان مشاغل آزاد.
- مودیان اشخاص حقوقی (شرکت‌ها و مؤسسات): شرکت‌ها، کارخانجات، سازمان‌های تجاری و کسب‌وکارهای حقوقی که درآمدزایی دارند.
مودیان کوچک، متوسط و بزرگ چه تفاوت‌هایی دارند؟
مودیان مالیاتی بر اساس میزان درآمد سالانه و حجم فعالیت اقتصادی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
- مودیان کوچک: شامل کسب‌وکارهای خرد و مشاغل کوچک (فروشگاه‌های کوچک، فریلنسرها، مشاغل خانگی) هستند که درآمد سالانه آنها کمتر از حد تعیین‌شده توسط سازمان امور مالیاتی است و در برخی موارد مشمول معافیت مالیاتی می شوند.
- مودیان متوسط: شامل کسب‌وکارهایی با گردش مالی متوسط می شود که اغلب دارای چندین کارمند و مکان ثابت تجاری هستند.
- مودیان بزرگ: شامل شرکت‌های بزرگ، کارخانه‌ها، سازمان‌های تجاری بین‌المللی و برندهای شناخته‌شده می‌شود که حجم بالایی از معاملات را دارند.
- نکته: نرخ مالیات و تکالیف مالیاتی برای هر دسته از مودیان با یکدیگر متفاوت است.
مودیان پرریسک مالیاتی و نحوه شناسایی آنها
مودیان پرریسک مالیاتی به افراد و کسب‌وکارهایی گفته می‌شود که احتمال تخلف مالیاتی بالایی دارند و سازمان امور مالیاتی بر آنها نظارت ویژه‌ای اعمال می‌کند.
ویژگی‌های مودیان پرریسک
- ثبت نکردن صحیح درآمدها و هزینه‌ها
- عدم ارائه اظهارنامه مالیاتی یا گزارش‌های ناقص
- عدم ارسال صورتحساب‌های الکترونیکی در سامانه مودیان
- تعدد حساب‌های بانکی و تراکنش‌های مشکوک
نکات:
- مودیان پرریسک در صورت عدم اصلاح تخلفات، مشمول جریمه‌های سنگین مالیاتی خواهند شد.
- مهلت ارسال اظهارنامه مالیاتی در سال ۱۴۰۴: تا ۳۱ تیر ماه برای اشخاص حقوقی و ۳۱ خرداد ماه برای اشخاص حقیقی.
سؤالات متداول در مورد مالیات:
- چگونه مالیات خود را مشاهده کنیم؟ با ورود به درگاه ملی مالیات و استفاده از بخش سوابق مالیاتی، می‌توان مالیات‌های پرداخت‌شده و بدهی‌های مالیاتی را مشاهده کرد.
- چگونه مالیات خود را پرداخت کنیم؟ مودیان مالیاتی می‌توانند با مراجعه به درگاه ملی مالیات، نسبت به ثبت‌نام، ارسال اظهارنامه و پرداخت مالیات خود به‌صورت الکترونیکی اقدام کنند. این سامانه امکاناتی نظیر مشاهده سوابق مالیاتی، پرداخت آنلاین و دریافت گواهی‌های مربوطه را فراهم می‌کند.
- چه کسانی مشمول مالیات بر ارزش افزوده نیستند؟ برخی کالاها و خدمات اساسی مانند محصولات کشاورزی فرآوری‌نشده، خدمات بهداشتی و آموزشی از مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند.
- چرا مالیات پرداخت می کنیم؟ 1) تأمین بودجه دولت برای آموزش، بهداشت و ... 2) کاهش اختلاف طبقاتی 3)کنترل تورم 4) توسعه و رونق اقتصادی از طریق مشوق و معافیت های مالیاتی برای اقشار خاص
- سامانه مودیان چیست؟ درگاه رسمی ثبت، ارسال و مدیریت صورتحساب‌های الکترونیکی و فاکتور برای تمامی مؤدیان مالیاتی است . جهت دریافت اطلاعات بیشتر راهنمای جامع سامانه مودیان را بخوانید.
- ثبت‌نام در سامانه مودیان چگونه است ؟ مراحل گام به گام ثبت نام و ارسال فاکتور در سامانه مودیان را بخوانید.
- نقش شرکت های میانجی ماند حسما در فرآیند پرداخت مالیات چیست ؟ نقش این شرکت ها و نحوه ی انتخاب بهترین شرکت معتمد مالیاتی را بخوانید.
در سال ۱۴۰۴، قوانین مالیاتی ایران با تحولاتی اساسی همراه شده‌اند. برای جلوگیری از جریمه مالیاتی و ثبت صحیح اطلاعات، آشنایی با قوانین جدید مالیاتی و سامانه مودیان مالیاتی ضروری است. اگر به دنبال نرم‌افزار صورتحساب الکترونیکی هستید که هم قانونی باشد، هم سریع و کاربرپسند، پیشنهاد ما نرم‌افزار مالیاتی حسما است. حسما با پشتیبانی تخصصی و اتصال مستقیم به سامانه مودیان، انتخاب هوشمندانه برای مدیران مالی و حسابداران حرفه‌ای است. همین حالا به جمع مودیان هوشمند مالیاتی بپیوندید و با حسما، مالیات را آسان و حرفه‌ای مدیریت کنید.
